W dzisiejszych czasach ekran stał się nieodłącznym elementem życia dzieci. Telewizory, tablety czy smartfony oferują ogromną liczbę bajek i programów edukacyjnych, które mogą wspierać rozwój, ale jednocześnie niosą ze sobą ryzyko nadmiernej ekspozycji. Warto zrozumieć, jak odpowiednio zarządzać czasem ekranowym, aby stał się on wartościowym narzędziem wspierającym rozwój dziecka, a nie źródłem problemów ze snem, koncentracją czy zachowaniem.
Dlaczego ograniczenie czasu przed ekranem jest ważne? Zbyt długie oglądanie bajek może negatywnie wpływać na rozwój małych dzieci. W pierwszych latach życia najważniejsze są interakcje z rodzicami, zabawa manualna i ruch na świeżym powietrzu, które wspierają motorykę, koncentrację i zdolności społeczne. Badania pokazują, że nadmiar bodźców wizualnych może utrudniać naukę języka i rozwój emocjonalny. Dlatego eksperci zalecają ograniczenie czasu ekranowego w przypadku dzieci do 2 lat praktycznie do zera, a w wieku przedszkolnym do maksymalnie 60 minut dziennie, najlepiej pod nadzorem dorosłego. Ważne jest też, aby wybierać treści wartościowe, edukacyjne i dostosowane do wieku malucha.
Jak mądrze wprowadzać bajki i programy edukacyjne? Nie chodzi o całkowity zakaz ekranów, ale o świadome korzystanie z nich. Wybierając bajki, warto zwracać uwagę na ich jakość. Najlepiej, aby były krótkie, angażujące i wspierały naukę słów, liczb czy podstawowych zasad społecznych. Dobrym rozwiązaniem jest oglądanie programów razem z dzieckiem i omawianie tego, co zobaczyło np. „Co zrobił bohater?”, „Jak myślisz, dlaczego tak postąpił?”. Wspólna interakcja pozwala rozwijać umiejętności językowe, empatię i zdolność analizy sytuacji. Dzięki temu czas ekranowy przestaje być biernym oglądaniem, a staje się okazją do nauki i rozmowy.
Alternatywy dla bajek – jak łączyć zabawę i rozwój Aby nie nadużywać ekranów, warto proponować dziecku alternatywne formy spędzania czasu. Zabawy manualne, układanie klocków, rysowanie, czytanie książek czy aktywność fizyczna na świeżym powietrzu. Czynności te pozwalają rozwijać wyobraźnię, koncentrację i motorykę. Dobrym pomysłem jest ustalenie stałych rytuałów, np. bajka po obiedzie przez 15–20 minut, a reszta czasu przeznaczona na wspólne gry lub spacer. Ważne jest, by dziecko postrzegało ekran jako jedną z wielu możliwości spędzania czasu, a nie główną rozrywkę dnia.
Rola rodzica – nadzór, przykłady i konsekwencja Najważniejsze w zarządzaniu czasem ekranowym jest świadoma obecność rodzica. Dzieci uczą się przez naśladowanie, dlatego warto pokazywać, że telewizor czy tablet to tylko narzędzie, a nie centrum uwagi. Konsekwentne ustalanie granic, nagradzanie pozytywnych zachowań i proponowanie alternatywnych aktywności sprawia, że dziecko rozwija samodyscyplinę i uczy się mądrego korzystania z technologii. Pamiętajmy, że celem nie jest całkowite wykluczenie bajek, lecz umiejętne włączenie ich w codzienny harmonogram w sposób wspierający rozwój dziecka.
*Źródła: Instytut Matki i Dziecka – „Wpływ czasu ekranowego na rozwój dzieci w wieku przedszkolnym” Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – „Rekomendacje dotyczące korzystania z mediów cyfrowych przez dzieci” Polskie Towarzystwo Psychologiczne – „Znaczenie interakcji rodzic-dziecko w rozwoju poznawczym” Medycyna Praktyczna – Pediatria – „Czas ekranowy a rozwój emocjonalny i poznawczy dzieci”*