Ważne jest, aby odróżnić Baby Blues od depresji poporodowej. Baby Blues to uczucie smutku, które dotyka większość kobiet po porodzie (ok. 80%). Zwykle pojawia się po 3 dniach od narodzin i prowadzi do nagłych burz emocjonalnych, w których często jest się bliskim łez. W takich przypadkach będziesz potrzebowała znacznej ilości snu, odpoczynku i czasu, aby przystosować się do nowych warunków.
Baby blues zwykle osiąga szczyt po około 3 dniach i powinien ulec poprawie (lub przynajmniej pozostać na takim samym poziomie) w ciągu pierwszego tygodnia. Jeśli te uczucia nie osłabną, a twoje samopoczucie psychiczne ulegnie pogorszeniu, może to sugerować, że dotknęła cię depresja poporodowa. To stan wymagający profesjonalnej pomocy i leczenia. Depresja poporodowa to złożona mieszanka zmian psychologicznych i behawioralnych. Zwykle występuje w ciągu pierwszych kilku miesięcy po porodzie, w Szwecji dotyka 8-15% kobiet. Faktycznie może ich być jednak więcej, bowiem w niektórych przypadkach kobiety potrzebują więcej czasu by zdać sobie sprawę z czym mają do czynienia.
Powiązanie między procesami zachodzącymi w organizmie a rozwojem depresji poporodowej nie jest do końca jasny. Wiemy jednak, że ma to związek z nagłym spadkiem hormonów, zwłaszcza estrogenu i progesteronu. W czasie ciąży organizm wytwarza ich 10 razy więcej niż przeciętnie przed ciążą. Następnie, w ciągu zaledwie kilku dni, następuje nagły spadek. Wiemy również, że bezsenność, ból i ogólny stan zdrowia mogą wpływać na zdrowie psychiczne człowieka, a połączenie tych czynników wydaje się być podstawową przyczyną depresji poporodowej.
Jest wiele czynników ryzyka
Najbardziej narażone na depresję poporodową są kobiety, które:
- Przynajmniej raz chorowały wcześniej na depresję
- Są lub były diagnozowane psychiatrycznie
- Miały do czynienia z przemocą we wcześniejszych związkach.
- Miały w swojej rodzinie przypadki chorób psychicznych
- Miały depresję lub stany lękowe podczas ciąży.
Istnieją również inne, mniej powszechne czynniki, którymi są:
- Traumatyczne wydarzenia z przeszłości.
- Brak wsparcia ze strony partnera i bliskich.
- Przemoc socjo-ekonomiczna.
Inne czynniki sprzyjające depresji poporodowej to:
- Poród z komplikacjami.
- Traumatyczne lub trudne doświadczenie porodu.
- Problemy związane z pojawieniem się noworodka
- Przedwczesny poród
- Zderzenie wyobrażeń o macierzyństwie z rzeczywistością.
Warto dodać, że na depresję poporodową szczególnie narażone mogą być kobiety ze środowisk migracyjnych, które mogą doświadczać poczucia izolacji oraz mają trudności z językiem i komunikacją.
Objawy depresji poporodowej
Po pierwsze, ważne jest, aby zwracać uwagę na to, jak się czujesz. Na przykład, zadaj sobie pytanie: Jak się czujesz dzisiaj w porównaniu do wczoraj lub poprzedniego tygodnia? Czy czujesz się lepiej czy gorzej? Jeśli twoje samopoczucie się pogarsza, może to być coś, na co należy zwrócić szczególną uwagę. Poniższe przykłady to typowe objawy depresji poporodowej:
- Czujesz się wyczerpana
- Z trudem znajdujesz radość w tym, co wcześniej dawało ci szczęście
- Masz trudności z zasypianiem, odczuwasz spadek energii i koncentracji
- Masz poczucie winy, beznadziejności i czujesz się bezwartościowa
- Czujesz niepokój, zmartwienie, panikę i towarzyszy ci huśtawka nastrojów
- Przybierasz lub tracisz na wadze, nie masz apetytu lub cały czas czujesz głód
- Brakuje ci energii, aby zadbać o higienę i masz problemy z opieką nad dzieckiem
- Myślisz, że odwiedziny przyjaciół i krewnych są wyczerpujące
- Myślisz o zranieniu siebie lub dziecka
- Masz trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji
Uświadomienie sobie problemu to korzyść dla ciebie i twojego otoczenia
Jeśli uważasz, że powyższy opis dotyczy ciebie, istnieje ryzyko, że cierpisz na depresję poporodową. Ważne jest, abyś była tego świadoma i zwracała uwagę na swoje samopoczucie. Depresja powoduje negatywne konsekwencje nie tylko dla dotkniętych nią osób, ale także dla dziecka, partnera i innych członków rodziny. Różnica między depresją poporodową a innymi rodzajami polega na tym, że w przypadku tej pierwszej podatna na zagrożenia ze strony chorej jest cała rodzina, zwłaszcza nowo narodzone dziecko. Dbając o swoje zdrowie emocjonalne dbasz także o innych.
Zarówno ty, jak twój partner i bliscy mają obowiązek zwracać uwagę na to, jak się czujesz i wspierać cię w nowej sytuacji. Dzięki temu możesz wcześniej uzyskać pomoc, zarówno jeśli chodzi o leczenie, jak i o odciążenie przez bliskich w codziennych obowiązkach.
ESDP - to pomoże ci określić jak się czujesz
Po ciąży większość matek wypełnia formularz zwany ESDP. Skrót ten wziął się od Edynburskiej Skali Depresji Poporodowej. Zwykle ma to miejsce w czasie wizyty patronażowej położnej w domu. Formularz możesz również pobrać i wypełnić w internecie (np. na stronie Ministerstwa Zdrowia), a wyniki skonsultować w dowolnym gabinecie psychologicznym. Jest on tak skonstruowany by rozpoznać oznaki depresji poporodowej. To doskonała okazja do określenia tego, jak się czujesz, a osoba zlecająca badanie może również pomóc w skontaktowaniu się z psychologiem, jeśli zajdzie taka potrzeba.
Leczenie depresji poporodowej często odbywa się to za pomocą psychoterapii, ale pomocne mogą być również leki. Nie mają one wpływu na dziecko, jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią, ale leczenie powinno zawsze odbywać się w połączeniu z rozmową terapeutyczną. Możesz również uzyskać zwolnienie chorobowe, a twój partner będzie mógł wziąć zwolnienie na dziecko i zająć się wami obojgiem. Leczenie depresji zwykle jest skuteczne po ok. sześciu miesiącach, ale w niektórych przypadkach może trwać dłużej.
Bądź dla siebie wyrozumiała i nie bój się mówić o tym, jak się czujesz. Jeśli czujesz się przygnębiona, wiedz, że nie jesteś sama i nie powinnaś stawiać temu czoła w pojedynkę. Poproś o pomoc i nie wahaj się szukać wsparcia medycznego, kiedy czujesz, że go potrzebujesz.
Żródło:
- Rikshandbok i barnhälsovård. (2019). Depression hos nyblivna mammor. https://www.rikshandboken-bhv.se/livsvillkor/foraldraskap/depression-hos-nyblivna-mammor/
- Statens beredning för medicinsk och social utvärdering. (2014). Förebyggande av postpartumdepression – Psykosocial och psykologisk profylax mot depression efter förlossningen. https://www.sbu.se/sv/publikationer/sbu-kommentar/forebyggande-av-postpartum-depression/
- Vårdguiden 1177. (2020) Depression i samband med att du får barn. https://www.1177.se/Stockholm/sjukdomar--besvar/psykiska-sjukdomar-och-besvar/depression/depression-i-samband-med-att-du-far-barn/