Rozwój motoryki małej, czyli precyzyjnych ruchów dłoni i palców, to niezwykle ważny etap w życiu każdego dziecka. Dzięki niej maluch uczy się chwytać, manipulować przedmiotami, rysować czy samodzielnie jeść. To właśnie te pozornie proste czynności stanowią podstawę późniejszej nauki pisania, zapinania guzików czy wiązania sznurowadeł. Wspieranie rozwoju motoryki małej od pierwszych miesięcy życia nie wymaga skomplikowanych ćwiczeń. Wystarczy codzienna zabawa i zaangażowanie rodziców. Kluczowe jest, by dać dziecku czas, przestrzeń i odpowiednie warunki do eksperymentowania z ruchem.
Pierwsze miesiące – budowanie podstaw przez zabawę Już w pierwszych tygodniach życia maluch zaczyna odkrywać swoje dłonie. Z początku ruchy są nieskoordynowane, ale z czasem dziecko zaczyna świadomie sięgać po przedmioty, przekładać je z ręki do ręki, potrząsać nimi i badać ich fakturę. Warto w tym okresie proponować zabawki o różnych kształtach i strukturach, takie jak miękkie grzechotki, szeleszczące materiały czy lekkie piłeczki. Ważna jest także codzienna zabawa na macie. Kiedy dziecko leży na brzuszku, wzmacnia mięśnie ramion i dłoni, co przygotowuje je do kolejnych etapów rozwoju. Proste czynności, takie jak chwytanie palców rodzica czy zabawa w „kosi-kosi”, mają ogromne znaczenie dla budowania siły i koordynacji.
Od chwytania do manipulacji – rozwój precyzyjnych ruchów Między 8. a 18. miesiącem życia dziecko doskonali swoje umiejętności manualne. Uczy się podnosić drobne przedmioty, budować wieże z klocków czy dopasowywać elementy do otworów. To doskonały moment na wprowadzenie prostych zabaw wspierających motorykę małą: przekładanie fasolek, nakładanie krążków na patyczek czy zabawy z plasteliną. Nie chodzi tu o perfekcyjne wykonanie, lecz o sam proces, który rozwija zręczność, koncentrację i koordynację oko–ręka. Warto też zachęcać dziecko do samodzielnego jedzenia łyżeczką i picia z kubka, ponieważ jest to nie tylko nauka samodzielności, ale też świetne ćwiczenie dla mięśni dłoni.
Kreatywna zabawa – malowanie, lepienie i tworzenie Od około drugiego roku życia dziecko coraz chętniej podejmuje aktywności wymagające precyzji. Malowanie palcami, lepienie z ciastoliny czy rysowanie kredkami to nie tylko rozwój motoryki małej, ale też doskonały sposób na wyrażanie emocji i rozwijanie kreatywności. Warto zapewnić maluchowi różnorodne materiały: farby, kredki świecowe, pędzle o różnych grubościach, a także naturalne przedmioty, takie jak kasztany, liście czy kamyczki. Zabawy w nawlekanie koralików, zapinanie guzików czy otwieranie pudełek dodatkowo ćwiczą precyzję i cierpliwość. Kluczowe jest, by nie poprawiać dziecka, lecz chwalić jego wysiłek - to buduje poczucie sprawczości i motywuje do dalszego działania.
Wsparcie rodzica w rozwoju motoryki małej Rolą rodzica jest nie tylko dostarczanie dziecku odpowiednich bodźców, ale też tworzenie przestrzeni do samodzielnej aktywności. Zamiast wyręczać, warto dawać dziecku proste zadania np. otwarcie pojemnika z przekąską czy ułożenie klocków na półce. Regularne czynności, takie jak ubieranie się, mycie zębów czy czesanie, także wspierają rozwój dłoni i palców. Dzieci uczą się poprzez doświadczenie, im częściej mają okazję działać samodzielnie, tym szybciej rozwijają swoje zdolności manualne. Wspólna zabawa to nie tylko inwestycja w rozwój motoryczny, ale też sposób na budowanie więzi, poczucia bezpieczeństwa i pewności siebie.
*Źródła: Instytut Matki i Dziecka – „Rozwój motoryczny dziecka w pierwszych latach życia” Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – „Etapy rozwoju psychoruchowego niemowląt i małych dzieci” Polskie Towarzystwo Pediatryczne – „Znaczenie motoryki małej w rozwoju dziecka” Medycyna Praktyczna – Pediatria – „Jak wspierać rozwój ruchowy i manualny dziecka”*