Początek macierzyństwa to czas pełen emocji – radość, zmęczenie, niepewność, duma, a czasem… ból i łzy. Właśnie w tym wirze emocji, gdzie karmienie piersią często bywa jednym z największych wyzwań, wiele mam doświadcza czegoś, co może zaskoczyć – nawału mlecznego. Choć jest to całkowicie naturalne zjawisko, potrafi zdezorientować i utrudnić początki karmienia. Warto więc wiedzieć, co dokładnie się dzieje i jak przejść przez ten etap spokojniej.
Czym właściwie jest nawał laktacyjny? Nawał mleczny to nic innego jak fizjologiczny etap zwiększonej produkcji pokarmu, który pojawia się zazwyczaj między 2. a 6. dobą po porodzie. To moment, w którym organizm – pod wpływem gwałtownego wzrostu hormonu prolaktyny – zaczyna „produkować” mleko w ilościach większych niż wcześniej. Nagle piersi stają się pełniejsze, napięte, cieplejsze, a czasem wręcz twarde i bolesne. U wielu kobiet może też dojść do samoistnego wypływu mleka – np. podczas karmienia jedną piersią, druga zaczyna samoistnie „cieknąć”.
Choć może wydawać się, że coś poszło nie tak – wręcz przeciwnie. To znak, że laktacja ruszyła pełną parą i ciało dostosowuje się do potrzeb Twojego dziecka. U części mam nawał przebiega łagodnie, niemal niezauważalnie, ale dla innych może być trudnym i bolesnym doświadczeniem, wymagającym wsparcia i delikatności.
Co możesz zrobić, gdy pojawi się nawał? Najważniejsza zasada to: nie panikuj. Nawał to stan przejściowy i zwykle ustępuje w ciągu kilku dni. Kluczem do złagodzenia objawów jest częste i efektywne przystawianie dziecka do piersi. Nawet jeśli piersi są bardzo nabrzmiałe i dziecko ma trudność z uchwyceniem brodawki, spróbuj najpierw odciągnąć kilka kropel pokarmu ręcznie lub za pomocą laktatora – to pomoże zmiękczyć otoczkę i ułatwić ssanie. Warto też:
- eksperymentować z pozycjami do karmienia – znajdź tę, która umożliwi dziecku najłatwiejsze opróżnianie piersi;
- robić zimne lub ciepłe okłady po karmieniu – np. chłodny żelowy kompres lub liście kapusty, które mają działanie przeciwzapalne;
- unikać całkowitego odciągania pokarmu „do pustej piersi” – to tylko pobudza gruczoły mleczne do jeszcze intensywniejszej pracy i może pogłębić problem;
- dbać o nawodnienie i odpoczynek – Twoje ciało teraz intensywnie pracuje, więc potrzebuje wsparcia z Twojej strony.
W tym czasie wiele mam czuje presję, że muszą „dać radę” same. Ale prawda jest taka, że nawał może być przytłaczający i całkowicie zrozumiałe jest to, że możesz potrzebować pomocy – od partnera, położnej, doradcy laktacyjnego.
Kiedy nawał przestaje być tylko „nawałem”? Jeśli uczucie przepełnienia nie mija, piersi są coraz twardsze, pojawia się ból, gorączka, dreszcze – to może oznaczać, że z nawału rozwinął się zastój pokarmu, a w dalszej kolejności – nawet zapalenie piersi. W takiej sytuacji nie czekaj – skontaktuj się z doradcą laktacyjnym lub lekarzem. Im szybciej zareagujesz, tym łatwiej będzie opanować sytuację. Nie ignoruj sygnałów ciała: jeśli pokarm nie wypływa swobodnie, piersi bolą przy dotyku, a Ty czujesz ogólne osłabienie – to powód, by szukać pomocy. Wczesna reakcja może uchronić Cię przed poważniejszym stanem zapalnym.
Nawał to etap, przez który przechodzi większość mam karmiących piersią. Choć bywa trudny, jego obecność świadczy o tym, że Twój organizm robi dokładnie to, co powinien.
Co jeszcze warto wiedzieć o tym etapie? Nawał mleczny to coś więcej niż tylko zmiany fizyczne. To często moment, w którym młoda mama styka się z ogromem nowych emocji – niepewnością, stresem, lękiem o to, czy „robi to dobrze”. Dlatego w tym czasie szczególnie ważna jest opieka, wsparcie i życzliwe słowo. Nie ma jednej „słusznej” drogi – każda mama i każde dziecko to wyjątkowa para, która wspólnie uczy się karmienia. Daj sobie czas. Zaufaj swojemu ciału. Jeśli coś Cię niepokoi – mów o tym. Proś o pomoc, pytaj, szukaj rozwiązań. I pamiętaj: to, że czasem potrzebujesz wsparcia, nie czyni Cię słabszą. Wręcz przeciwnie – pokazuje, że jesteś świadomą i troskliwą mamą.
*Źródła: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) – Breastfeeding Guidelines Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników Fundacja Rodzić po Ludzku – poradniki laktacyjne Myles Textbook for Midwives, 16th ed. La Leche League International – wsparcie dla mam karmiących*