Rozwój społeczny dziecka rozpoczyna się już w pierwszych miesiącach życia. Początkowo maluch reaguje głównie na potrzeby rodziców i opiekunów, ale z czasem zaczyna zauważać innych rówieśników i ich emocje. Pierwsze interakcje z dziećmi w żłobku, na placu zabaw czy podczas wspólnych zabaw w domu to fundament umiejętności społecznych. To właśnie w tym okresie dziecko uczy się dzielić zabawkami, reagować na emocje innych i budować relacje oparte na współpracy. Pierwsze przyjaźnie, choć jeszcze kruche i zmienne, mają ogromne znaczenie dla rozwoju empatii, komunikacji i poczucia przynależności.
Jak dziecko nawiązuje pierwsze kontakty Już około 18–24 miesiąca życia maluch zaczyna zauważać innych rówieśników i reagować na ich obecność. Początkowo kontakt ogranicza się do obserwacji, naśladowania gestów czy wspólnej zabawy „obok siebie”, bez bezpośredniej interakcji. Z czasem pojawia się chęć dzielenia się zabawkami, wspólnego układania klocków czy śpiewania piosenek. W tym okresie rodzice i opiekunowie odgrywają kluczową rolę, modelując prawidłowe zachowania społeczne i ucząc, jak reagować na emocje innych dzieci. Cierpliwość i wspólne uczestnictwo w zabawie pomagają dziecku zrozumieć, że współdziałanie może przynosić radość i satysfakcję.
Wspieranie umiejętności społecznych w codziennych sytuacjach Codzienne sytuacje są najlepszą przestrzenią do nauki współpracy i empatii. Zachęcanie dziecka do dzielenia się zabawkami, uczestniczenia w grupowych zabawach czy wspólnego sprzątania rozwija poczucie odpowiedzialności i współpracy. Ważne jest również mówienie o emocjach, nazywanie uczuć dziecka i jego rówieśników, np. „Widzę, że twój kolega jest smutny, bo upadła mu zabawka” ułatwia maluchowi rozumienie emocji i uczy reagowania w empatyczny sposób. Zabawy tematyczne, odgrywanie ról czy wspólne czytanie książek z bohaterami w różnych sytuacjach społecznych, dodatkowo wspierają rozwój kompetencji interpersonalnych.
Znaczenie pierwszych przyjaźni dla rozwoju dziecka Pierwsze przyjaźnie uczą dzieci rozwiązywania konfliktów, negocjowania potrzeb i współpracy w grupie. Nawet krótkie interakcje rówieśnicze mają wpływ na rozwój komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz poczucie własnej wartości. Dzieci, które regularnie uczestniczą w kontaktach społecznych, szybciej uczą się dzielenia, wyrażania emocji i nawiązywania relacji. Wspieranie malucha w tworzeniu pierwszych przyjaźni poprzez cierpliwość, wspólne zabawy i rozmowy o emocjach pozwala mu zdobywać doświadczenia, które będą fundamentem dla relacji w późniejszym dzieciństwie i dorosłości.
*Źródła: Instytut Matki i Dziecka – „Rozwój społeczny i emocjonalny dzieci w pierwszych latach życia” Polskie Towarzystwo Psychologiczne – „Umiejętności społeczne i pierwsze przyjaźnie u dzieci” Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – „Rozwój psychomotoryczny i społeczny dzieci” Medycyna Praktyczna – Psychologia – „Jak wspierać rozwój emocjonalny i społeczny dziecka”*