Pierwsze miesiące i lata życia dziecka to czas intensywnego rozwoju, nie tylko fizycznego, ale także emocjonalnego i społecznego. Dla wielu rodziców pojawia się wtedy pytanie: czy warto zapisywać malucha na zajęcia grupowe, takie jak kluby malucha, rytmika czy spotkania sensoryczne? Czy tak wczesny kontakt z rówieśnikami rzeczywiście przynosi korzyści, czy może lepiej pozwolić dziecku rozwijać się we własnym tempie w domowym zaciszu? Odpowiedź, jak w wielu kwestiach wychowawczych, leży pośrodku. Wszystko zależy od potrzeb dziecka, jego temperamentu i gotowości na nowe doświadczenia.
Dlaczego relacje z rówieśnikami są ważne od najmłodszych lat? Już w pierwszym roku życia dziecko zaczyna interesować się innymi, obserwuje twarze, gesty i dźwięki. Około drugiego roku maluch uczy się reagować na obecność rówieśników, choć zabawa „obok siebie”, a nie „z kimś”, jest wtedy zupełnie naturalna. To właśnie wtedy kształtują się pierwsze podstawy umiejętności społecznych, takie jak empatia, dzielenie się czy czekanie na swoją kolej.
Specjaliści z Instytutu Matki i Dziecka podkreślają, że kontakt z innymi dziećmi wspiera rozwój emocjonalny i komunikacyjny. Dzieci uczą się rozpoznawać emocje, reagować na nie i budować relacje oparte na zaufaniu. To doskonały trening cierpliwości i współpracy, który przydaje się później w przedszkolu i w dalszym życiu społecznym.
Nie chodzi jednak o to, by jak najwcześniej „socjalizować” malucha. Najważniejsze to zapewnić mu poczucie bezpieczeństwa i nie wprowadzać zbyt wielu bodźców naraz. Dziecko, które czuje się przytłoczone, nie będzie czerpało radości z kontaktu z rówieśnikami. Warto więc obserwować sygnały, jeśli maluch chętnie podchodzi do innych, uśmiecha się i naśladuje zachowania, to znak, że jest gotowy na wspólne zajęcia.
Zajęcia grupowe – rozwój poprzez zabawę Pierwsze zajęcia z dzieckiem można zacząć już w między 3 a 6 miesiącem życia. Zajęcia te powinny być krótkie i spokojne, dlatego warto zacząć np. od zajęć sensorycznych lub muzycznych, które odbywają się w kameralnych grupach.Wspólne zabawy w grupie to nie tylko okazja do spotkań, ale także forma nauki przez doświadczenie. Zajęcia muzyczne, plastyczne czy ruchowe angażują wiele zmysłów jednocześnie, wspierając rozwój motoryki, mowy i koncentracji. Według Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, aktywności grupowe pozytywnie wpływają na układ nerwowy dziecka, sprzyjając harmonijnemu rozwojowi emocjonalnemu i poznawczemu.
Dodatkową wartością jest obecność rodzica. Wspólne uczestnictwo w zajęciach wzmacnia więź i poczucie bezpieczeństwa, co szczególnie ważne u najmłodszych dzieci. Maluch ma wtedy odwagę eksplorować, bo wie, że w każdej chwili może wrócić do ramion mamy lub taty. To poczucie oparcia jest fundamentem zdrowego rozwoju emocjonalnego.
Zajęcia grupowe mają również walor adaptacyjny, ponieważ dziecko uczy się funkcjonować wśród innych, poznaje reguły, takie jak czekanie w kolejce czy dzielenie się zabawką. Te pozornie proste zachowania stanowią podstawę do późniejszego funkcjonowania w przedszkolu i szkole.
Czy każde dziecko potrzebuje grupy? Nie wszystkie dzieci od razu odnajdują się wśród rówieśników i to zupełnie normalne. Temperament, poziom wrażliwości, a nawet aktualny etap rozwoju mogą sprawić, że niektóre maluchy wolą zabawy indywidualne. Warto dać im czas i przestrzeń, nie zmuszając do kontaktu na siłę.
Psycholodzy z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH zwracają uwagę, że kluczowe jest stopniowe oswajanie dziecka z grupą. Można zacząć od krótkich spotkań w małym gronie np. z dziećmi znajomych czy na placu zabaw, zanim zapisze się malucha na regularne zajęcia. Najważniejsze to zachować elastyczność i obserwować reakcje dziecka. Rodzice często porównują swoje pociechy z innymi, jednak każde dziecko rozwija się w swoim rytmie. Dla jednego wspólne zabawy będą naturalnym etapem rozwoju, dla innego będą wyzwaniem, które wymaga wsparcia i cierpliwości.
Jak wybrać odpowiednie zajęcia grupowe? Jeśli zdecydujesz się na zajęcia, wybierz takie, które są dostosowane do wieku i możliwości malucha. Dla niemowląt najlepsze będą zajęcia sensoryczne i muzyczne, natomiast dla dzieci powyżej roku: rytmika, zabawy ruchowe czy zajęcia plastyczne. Warto zwrócić uwagę na liczbę uczestników (im mniej, tym lepiej), kompetencje prowadzących oraz atmosferę w grupie. Dobrze też, by zajęcia nie były zbyt długie, kilkadziesiąt minut w zupełności wystarczy. Ważne, by maluch miał możliwość swobodnej zabawy, bez presji czy oceniania. Celem nie jest nauka w klasycznym rozumieniu, ale rozwijanie ciekawości i radości ze wspólnego spędzania czasu. Na koniec pamiętaj: każde dziecko jest inne. Dla jednego zajęcia grupowe będą fascynującą przygodą, dla innego zbyt dużym wyzwaniem. Najważniejsze, by decyzję podejmować z uważnością i z myślą o dobru dziecka.
*Źródła: Instytut Matki i Dziecka – „Rozwój społeczny i emocjonalny małego dziecka” Polskie Towarzystwo Pediatryczne – „Znaczenie zabawy w rozwoju dziecka” Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – „Rola kontaktów rówieśniczych w rozwoju emocjonalnym dzieci” Medycyna Praktyczna – Pediatria – artykuły przeglądowe dotyczące rozwoju społecznego i emocjonalnego dzieci w wieku wczesnodziecięcym*