Opieka nad noworodkiem to dla debiutujących rodziców nie lada wyzwanie. Przygotowaliśmy dla Was garść praktycznych porad:
Kąpiel
W pierwszym tygodniu życia maluszka wystarczy zadbać o jego higienę podczas zmiany pieluszki, uwzględniając wszystkie fałdki, no i oczywiście właściwie pielęgnować pępuszek. Jeśli jest ciepło, możesz na chwilę zostawić nagiego bobasa na przewijaku do przeschnięcia albo przetrzeć miękkim ręcznikiem. Jednak po tygodniu nadchodzi już czas na ważny rytuał: pierwszą kąpiel. Temperatura wody powinna wynosić około 37-37,5 stopnia. Mydło wysusza skórę, dlatego warto użyć specyfików do kąpieli dla niemowląt albo po prostu dodać do wody nieco oliwki. Na koniec wystarczy pamiętać, aby dobrze wytrzeć wszystkie fałdki i pępek.
Kupka
Jelita noworodka już w pierwszych dwóch dobach zabierają się do wytężonej pracy. Efektem tego jest pierwsza kupka - ciemna, o nieco kleistej konsystencji. Nazywa się ją smółką. Nie ma ona wyraźnego zapachu, za to łatwo przykleja się do dziecięcej pupki. Dobrze jest zatem regularnie zaglądać do pieluszki, żeby nie dać jej przyschnąć. Z czasem, gdy dziecko zaczyna pić więcej mleka, kolor odchodów zmienia się na coraz jaśniejszy, aż kupka przypomina kleks musztardy w jasne kropki, może też przybrać odcień zielonkawy. Zmiany te zachodzą w ciągu czterech pierwszych dób życia. Dzieci karmione piersią mogą załatwiać się z różną częstotliwością: od jednego razu w tygodniu po kilka razy dziennie. Mleko mamy ma właściwości regulujące perystaltykę jelit, nie trzeba więc obawiać się zatwardzenia.
Czkawka
Czkawka potrafi męczyć dorosłych, ale małe dzieci radzą sobie z nią zupełnie nieźle. Jeśli jednak trudno nam patrzeć na czkającego malucha, wystarczy przystawić go do piersi.
Skóra
Dziecko rodzi się z warstewką tłuszczu, która naturalnie chroni jego skórę. Nieco grubszą warstwę zebraną w zagłębieniach, takich jak pachwiny, zgięcia kończyn czy szyja, usuwa się podczas toalety, która powinna zakończyć się dokładnym osuszeniem. Jeśli na ciałku pojawiają się rany lub pęknięcia, można posmarować je mlekiem matki – ma ono właściwości bakteriobójcze oraz leczące, a przy tym jest czyste i natłuszcza skórę. Dziecko potrzebuje zaledwie tygodnia, by wytworzyć nowe komórki skórne. Zwiększa się zapotrzebowanie na pokarm, a częstsze posiłki sprzyjają nawilżeniu skóry. Na ciele maluszka może pojawić się wysypka, co zazwyczaj nie jest powodem do niepokoju.
Kolor skóry
Wątroba świeżo urodzonego człowieka nie jest jeszcze dojrzała na tyle, by sobie poradzić z rozpadem czerwonych krwinek. Wskutek tego w kilku pierwszych dobach dochodzi do nagromadzenia bilirubiny, przez którą skóra i białka oczu noworodków miewają żółty odcień. Taka „żółtaczka noworodków” nie jest niczym niezwykłym i zazwyczaj sama ustępuje. Jeśli dziecko jest zbyt żółte, poddaje się je naświetlaniu pod specjalnymi lampami. Aby szybciej pozbyć się bilirubiny, należy często karmić malucha, gdyż wydalana jest ona z kałem.
Wymioty
Nieraz zdarza się, że dziecko musi wydalić z organizmu wody płodowe lub śluz, którego „napiło się” w czasie porodu. Jeśli zacznie wymiotować, nie martw się, ale ułóż je na boczku, pomasuj plecki, no i oczywiście na koniec posprzątaj.
Paznokcie
Zdarza się, że dziecko przychodzi na świat z długimi paznokciami. Wówczas szczególnie należy chronić maluszka przed zadrapaniem się. Pierwsze paznokcie same się „złuszczają”, nie powinno się ich obcinać, gdyż niesie to ze sobą ryzyko infekcji.
Pępek
Pępek maluszka musi być czysty i suchy. Jeśli się klei, trzeba go umyć, a potem starannie osuszyć. W Polsce zaleca się suchą pielęgnację, czyli bez stosowania specjalnych środków dezynfekcjinych.
Jeśli powstanie zaczerwienie, należy pokazać je położnej lub lekarzowi. Jeśli brzydko pachnie lub lekko krwawi, nie ma powodu do niepokoju – dziecko nie cierpi z tego powodu, ponieważ kikut jest martwą tkanką, która odpadnie w ciągu dwóch tygodni.
Kichanie
Często zdarza się, że noworodki kichają. Nie oznacza to bynajmniej, że się przeziębiły. To po prostu ich sposób na oczyszczenie noska.
Odbijanie
Aby dać maluchowi możliwość „odbicia się” po jedzeniu, należy ułożyć go na ramieniu w takiej pozycji, aby jego główka była powyżej brzuszka. Niektóre dzieci wcale tego nie potrzebują, toteż nie trzeba unosić ich po każdym posiłku, zwłaszcza jeśli wyglądają na zadowolone.
Pozycja do spania
Zaleca się układanie maluszka do snu na plecach. Owszem, leżenie na brzuszku jest istotne dla jego rozwoju, ale wymaga nadzoru opiekuna.
Temperatura
Temperatura noworodka waha się między 36,5 a 37,5 stopni. Początkowo dłonie i stópki są chłodniejsze, zatem nie oceniaj ciepłoty ciała swojego dziecka na tej podstawie. Lepiej będzie dotknąć jego brzuszka, plecków lub karku.
Sikanie
Upewnij się, że dziecko wysikało się w ciągu dwóch dób po porodzie. Jeśli na pieluszce zobaczysz pomarańczową lub czerwoną plamkę, nie przejmuj się – to sole zawarte w moczu. Dodatkowo dziewczynki mogą mieć białe lub krwiste plamienia z narządów rodnych, utrzymujące się nawet przez 2-3 tygodnie po narodzinach. Odpowiedzialne za to są hormony mamy, które przeniknęły do organizmu dziecka.
Waga
Regułą jest spadek wagi noworodków w pierwszych dniach życia. Zazwyczaj spadek ten utrzymuje się na poziomie 7 % masy ciała. Aby sytuacja była pod kontrolą, maluchy są często ważone – zarówno w szpitalu, jak w czasie wizyt położnej oraz w przychodni.
Badanie przesiewowe krwi
Jeszcze przed opuszczeniem szpitala noworodek ma pobieraną próbkę krwi, która przesyłana jest do specjalistycznego laboratorium. Brak wiadomości z owego laboratorium jest najlepszą dla rodziców informacją - oznacza bowiem wykluczenie ponad 20 poważnych schorzeń, w tym fenyloketonurii.
Badanie przesiewowe słuchu
Badanie realizowane jest dzięki Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy. Wykonuje się je przed wypisaniem noworodka ze szpitala. Ma ono na celu wczesne wykrycie wad słuchu, dzięki czemu można później zapewnić dziecku odpowiednią pomoc w rozwoju mowy.
Badanie pulsoksymetryczne
Pod tym trudnym pojęciem kryje się proste badanie mające na celu wczesne wykrywanie wad serca. W czasie pobytu na oddziale położniczym do dłoni lub stópki maluszka przykłada się specjalny czujnik monitorujący zawartość tlenu we krwi. Bez obaw - badanie to jest zupełnie nieinwazyjne.
Szczepienia
W Polsce niemowlęta już w szpitalu są szczepione przeciw gruźlicy i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Każde dziecko dostaje też książeczkę zdrowia, w której rodzice znajdą aktualny kalendarz dalszych szczepień. Można skorzystać ze szczepionek refundowanych przez państwo lub odpłatnych, o mniejszej liczbie wkłuć.
Dokarmianie
Początki „mlecznej przygody” bywają trudne. Jeśli wystąpią problemy z karmieniem piersią lub zanim laktacja ustabilizuje się na odpowiednim poziomie, położne dostarczą mieszankę mleczną i poinstruują, jak karmić malucha.
Kontakt skóra do skóry
Badacze podkreślają, jak wielką rolę odgrywa tak zwane „kangurowanie” noworodków. Od samego początku dobrze jest przytulać dziecko rozebrane do pieluszki do skóry rodzica. Korzyści płynących z takiego kontaktu jest wiele:
- wytwarza się więź między rodzicem a dzieckiem;
- dziecko łatwiej utrzymuje właściwą temperaturę ciała;
- noworodek łatwiej się adaptuje do życia poza łonem mamy, szybciej regulują się takie funkcje życiowe jak oddychanie czy wyrównanie poziomu cukru we krwi;
- maluszek mniej płacze;
- łatwiej pobudzić laktację.