Moment, w którym dziecko zaczyna samodzielnie jeść, to nie tylko ogromna radość dla rodziców, ale i ważny krok w rozwoju jego samodzielności oraz koordynacji ruchowej. Choć początkowo więcej jedzenia trafia na stół i ubranko niż do buzi, to właśnie te pierwsze próby są kluczowe dla nauki precyzji, cierpliwości i samokontroli. Umiejętność posługiwania się sztućcami nie rozwija się z dnia na dzień. Wymaga czasu, zachęty i spokojnej atmosfery podczas posiłków. Warto wiedzieć, jak wspierać dziecko w tym procesie, by jedzenie stało się przyjemnością, a nie źródłem frustracji.
Pierwsze kroki z łyżeczką – kiedy zacząć? Zazwyczaj między 10. a 12. miesiącem życia dziecko zaczyna interesować się tym, co dzieje się przy stole. Obserwuje dorosłych, próbuje chwytać jedzenie rączkami i eksperymentuje z łyżeczką. Choć na początku jego ruchy są nieprecyzyjne, to właśnie poprzez zabawę i próby ćwiczy koordynację ręka–oko. W tym okresie nie warto oczekiwać, że dziecko zje pełny posiłek samodzielnie. Kluczowe jest stworzenie okazji do ćwiczeń, najlepiej, by maluch miał swoją małą łyżeczkę i mógł próbować równolegle z karmieniem przez rodzica. W tym czasie można również stopniowo wprowadzać elementy metody BLW (Bobas lubi wybór). Polega ona na pozwoleniu dziecku na samodzielne sięganie po jedzenie i poznawanie jego faktury, zapachu oraz smaku w swoim tempie. BLW wspiera rozwój samodzielności, motoryki małej oraz umiejętności żucia, a także pozwala dziecku uczyć się rozpoznawania sygnałów głodu i sytości. Ważne jednak, by w trakcie posiłków zawsze zachować czujność i zadbać o bezpieczeństwo malucha. Posiłki powinny mieć odpowiednią konsystencję i być dostosowane do etapu rozwoju dziecka.
Jak wspierać rozwój umiejętności jedzenia Najlepszym sposobem nauki jest obserwacja i naśladowanie. Dzieci uczą się poprzez patrzenie na dorosłych, dlatego wspólne posiłki mają ogromne znaczenie. Kiedy maluch widzi, jak rodzic używa sztućców, szybciej zrozumie ich funkcję. Warto wybierać lekkie, ergonomiczne sztućce dla niemowląt, najlepiej z miękkim, antypoślizgowym uchwytem. Zamiast poprawiać każdy ruch dziecka, lepiej pozwolić mu eksperymentować. Jeśli dziecko chce jeść palcami, to nic złego. Jest to etap, który przygotowuje je do późniejszego, bardziej precyzyjnego posługiwania się sztućcami. Chwalenie, uśmiech i cierpliwość są dużo skuteczniejsze niż ponaglanie czy poprawianie.
Nauka przez zabawę i doświadczenie Dla małego dziecka jedzenie to coś więcej niż zaspokajanie głodu, to także poznawanie świata. Zabawy z jedzeniem, choć czasem brudne, stymulują zmysły i wspierają rozwój motoryczny. Warto pozwolić dziecku dotykać różnych konsystencji, poznawać kolory i zapachy potraw. Można zachęcać je do prostych aktywności, takich jak mieszanie kaszki, nakładanie owoców na łyżeczkę czy próby nabierania puree. Dzięki temu posiłki stają się ciekawym doświadczeniem, a nauka przebiega w sposób naturalny. Z czasem ruchy dziecka staną się coraz bardziej precyzyjne, a jedzenie mniej chaotyczne.
Cierpliwość i konsekwencja – klucz do sukcesu Każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Niektóre maluchy zaczynają jeść łyżeczką już około pierwszego roku życia, inne potrzebują kilku dodatkowych miesięcy. Ważne, aby nie porównywać dziecka z rówieśnikami i nie wywierać presji. Jeśli maluch odmawia używania sztućców, warto robić przerwy i wracać do nauki po kilku dniach. Regularność i spokojna atmosfera podczas posiłków pomagają budować pozytywne skojarzenia z jedzeniem. Wspierając dziecko w tym procesie, rodzic nie tylko uczy je samodzielności, ale też buduje w nim poczucie sprawczości i pewności siebie, czyli tych cech, które będą mu towarzyszyć przez całe życie.
*Źródła: Instytut Matki i Dziecka – „Rozszerzanie diety i rozwój umiejętności jedzenia u niemowląt” Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej – „Samodzielne jedzenie – jak wspierać dziecko?” Polskie Towarzystwo Pediatryczne – „Etapy rozwoju motorycznego a nauka jedzenia” Medycyna Praktyczna – Pediatria – „Rozwój umiejętności samoobsługowych u małych dzieci”*