W ciele wszystkich ludzi - zarówno kobiet, jak i mężczyzn - krąży oksytocyna. Jest ona wydzielana głównie podczas kontaktu fizycznego, na przykład przytulania, dotykania, masażu albo seksu. Zazwyczaj określa się ją mianem "hormonu miłości", ponieważ odpowiada za rozwijanie umiejętności społecznych i uspokaja nas. Ponadto ten hormon działa jak eliminator stresu w naszym ciele. Wykazuje także zarówno krótko-, jak i długoterminowe korzystne działanie dla naszego zdrowia i samopoczucia.
Kiedy jest uwalniana
Obszarem, który jest bardzo wrażliwy na dotyk, są okolice naszych piersi, ponieważ mamy tam dużo receptorów oksytocyny. Receptor to cząsteczka białka, z którą może połączyć się oksytocyna, by później się aktywować i wydzielić w ciele. Oznacza to, że możemy dostarczyć sobie dodatkową dawkę hormonu masując albo dotykając wspomniany powyżej obszar.
Oksytocyna odgrywa ważną rolę podczas porodu, inauguruje go i działa jako naturalny środek przeciwbólowy. Hormon ten może być także wydzielany podczas ćwiczeń, śpiewu lub tańca, czyli nie tylko w przypadku fizycznego kontaktu czy bliskości z innym człowiekiem. Jednakże często to właśnie, gdy jesteśmy aktywni w grupie, doświadczamy uczucia komfortu i radości dzięki pozytywnemu działaniu oksytocyny.
Podczas porodu
Oksytocyna jest absolutnie najważniejszym hormonem podczas porodu. Bez niej macica (która działa jak duży mięsień) nie kurczy się, a to oznacza, że kobieta nie zacznie rodzić. Kiedy oksytocyna łączy się z receptorami w macicy, wywołuje skurcze. Jeśli kobieta z jakiegoś powodu nie ma w ciele wystarczającej ilości tego hormonu, można zastosować oksytocynę syntetyczną, która ma takie samo działanie. Jest ona dostarczana przez kroplówkę i dzięki niej macica się wzmacnia. Naturalna oksytocyna zmniejsza też ból podczas porodu. Dziecko otrzymuje fizyczne bodźce poprzez skurcze macicy, więc za każdym razem oksytocyna jest także uwalniana w jego ciele.
Stres vs. oksytocyna
Podczas sytuacji stresowych uwalniane są hormony, które utrudniają korzystne działanie oksytocyny. Możemy tu podać przykład pary uprawiającej seks, który nagle zostaje przerwany przez wejście jednej lub kilku osób. Co się stanie z parą? Prawdopodobnie przestanie ona odczuwać komfort i pewność siebie, którą miała jeszcze przed chwilą i zamiast tego wejdzie w tryb obronny, który został aktywowany przez stres.
Hormony, które są uwalniane w tym przypadku, to między innymi adrenalina, noradrenalina i kortyzol. Łączą się one z tymi samymi receptorami co oksytocyna, więc zabierają jej miejsce i dają efekty wprost przeciwne do spokoju i komfortu. Kiedy to się dzieje, serce zaczyna bić szybciej, wzrasta ciśnienie krwi i doświadczamy tak zwanej reakcji stresowej. Taki rodzaj reakcji i wymiana hormonów może się zdarzyć w ciągu sekund. Proces ten jest także nazywany autonomiczną reakcją, ponieważ aktywuje nasz autonomiczny system nerwowy, który jest bezpośrednio połączony z naszymi emocjami i percepcją. Dlatego aby oksytocyna działała poprawnie, ważne jest zminimalizowanie podczas porodu czynników stresowych.
Dlaczego nie powinnaś się martwić
Oksytocyna jest hormonem, który składa się z dziewięciu różnych aminokwasów i jeśli dwa zamienią się miejscami otrzymamy inny hormon, wazopresynę. Wazopresyna aktywuje sympatyczny system nerwowy. To pokazuje, że zarówno emocjonalnie, jak i na poziomie cząsteczek nasz “system zadowolenia” i “system stresu” są blisko połączone w ciele. Ważne jest zrozumienie jak oba te systemy mogą pomóc podczas porodu. Krótko mówiąc, najważniejszy hormon podczas porodu, oksytocyna, jest uwalniana, kiedy jesteśmy spokojni i zrelaksowani, natomiast jest hamowana, kiedy odczuwamy stres i strach.
Dowiedz się więcej o oksytocynie w Artykułach i Narzędziach w kategorii Ciąża
Źródło:
- Myles, M.F., Marshall, J.E. & Raynor, M.D. (red.) (2014). Myles textbook for midwives. (16th edition). Edinburgh: Elsevier.