Oksytocyna to jeden z tych hormonów, które w ciąży i macierzyństwie pełnią wyjątkową rolę. Często nazywana jest „hormonem miłości” albo „hormonem bliskości”, ponieważ wpływa nie tylko na ciało, ale również na emocje mamy i dziecka. W okresie karmienia piersią jej znaczenie jest szczególnie istotne – odpowiada za wypływ mleka, wzmacnia więź między mamą, a maluszkiem, a dodatkowo wspiera regenerację organizmu po porodzie. Wiele kobiet nawet nie zdaje sobie sprawy, że to właśnie dzięki oksytocynie karmienie piersią może stać się czymś więcej niż tylko zaspokajaniem głodu dziecka – jest to także czas budowania bezpieczeństwa, czułości i bliskości.
Oksytocyna działa jak swoisty sygnał dla organizmu. Gdy dziecko zaczyna ssać pierś, komórki mięśniowe w gruczołach piersiowych kurczą się, ułatwiając wypływ pokarmu. To właśnie dlatego mama czuje charakterystyczne „mrowienie” czy lekkie skurcze w piersi – to oznaka, że hormon zadziałał. Co ciekawe, oksytocyna nie działa w pojedynkę. Pobudza także wydzielanie prolaktyny, czyli hormonu odpowiedzialnego za produkcję mleka. Prolaktyna wydziela się szczególnie intensywnie w nocy, dlatego nocne karmienia, choć bywają trudne, mają ogromny wpływ na utrzymanie laktacji.
Oksytocyna – nie tylko „generator mleka” Choć rola oksytocyny w procesie karmienia jest kluczowa, jej działanie sięga znacznie dalej. Ten hormon wpływa bowiem na samopoczucie mamy. Wysoki poziom oksytocyny w organizmie sprawia, że kobieta odczuwa spokój, relaks i odprężenie. Niektóre mamy opisują, że podczas karmienia robią się senne – to naturalny efekt działania hormonu, który wycisza organizm. Jednocześnie oksytocyna zwiększa czujność mamy na sygnały dziecka. Dlatego nawet jeśli mama zasypia, potrafi szybko się obudzić, gdy maluch płacze czy dostanie czkawki.
Kolejnym istotnym aspektem jest wpływ oksytocyny na macicę. Po porodzie wspomaga jej obkurczanie się, co przyspiesza proces regeneracji. Czasami kobieta odczuwa bolesne skurcze macicy podczas karmienia – są one właśnie efektem działania oksytocyny. Choć mogą być nieprzyjemne, pełnią ważną rolę w powrocie organizmu do równowagi. W takich chwilach pomocne bywają proste metody łagodzenia bólu: termofor czy łagodne środki przeciwbólowe dostępne bez recepty.
Hormon bliskości – korzyści dla mamy i dziecka Oksytocyna to nie tylko wsparcie fizjologiczne, ale również emocjonalne. Każde karmienie to moment, w którym hormon ten wzmacnia poczucie więzi i bliskości. Dzięki niemu mama doświadcza głębokiego spokoju, a dziecko – poczucia bezpieczeństwa. Badania pokazują, że oksytocyna zmniejsza poziom stresu, obniża ciśnienie krwi i poprawia nastrój, co jest szczególnie ważne w pierwszych tygodniach po porodzie, kiedy emocje bywają bardzo intensywne.
Warto podkreślić, że z oksytocyny korzystają nie tylko mamy karmiące piersią. Skóra do skóry – czyli bezpośredni kontakt ciała mamy i dziecka – również stymuluje wydzielanie tego hormonu. Dlatego nawet jeśli mama decyduje się na karmienie butelką, przytulanie, kangurowanie czy wspólne zasypianie sprzyjają uwalnianiu oksytocyny w organizmie obojga. To pokazuje, że więź i bliskość nie zależą wyłącznie od sposobu karmienia, lecz od codziennych chwil czułości.
Oksytocyna, a macierzyństwo – co warto zapamiętać? Macierzyństwo to nie tylko fizyczne zmiany, jakie zachodzą w ciele kobiety, ale również cała gama emocji, które towarzyszą mamie od ciąży, przez poród, aż po karmienie. Oksytocyna odgrywa tu wyjątkową rolę – wspiera karmienie, regenerację ciała, budowanie więzi i poczucie bezpieczeństwa. To dzięki niej karmienie piersią staje się nie tylko czynnością biologiczną, ale także emocjonalnym doświadczeniem, które wzmacnia relację z dzieckiem. Dobrze jest pamiętać, że każdy sposób karmienia może być pełen bliskości – niezależnie od tego, czy mama karmi piersią, odciąga mleko, czy korzysta z mleka modyfikowanego. Oksytocynę można wspierać poprzez częsty kontakt skóra do skóry, przytulanie i budowanie codziennych rytuałów. To one sprawiają, że macierzyństwo staje się nie tylko obowiązkiem, ale także źródłem siły i radości.
*Źródła: Uvnäs-Moberg, K. (2003). The Oxytocin Factor: Tapping the Hormone of Calm, Love, and Healing. Cambridge, MA: Da Capo Press. WHO (2022). Infant and Young Child Feeding. Fundacja Bank Mleka Kobiecego – materiały edukacyjne dla rodziców.*
Źródło:
- Myles, M.F., Marshall, J.E. & Raynor, M.D. (red.) (2014). Myles textbook for midwives. (16th edition). Edinburgh: Elsevier.