Pierwsze spotkania dziecka z jedzeniem to coś znacznie więcej niż tylko nauka gryzienia i połykania. To czas, kiedy maluch poznaje smaki, tekstury, zapachy i kolory, a przy okazji kształtuje relację z jedzeniem, która może mu towarzyszyć przez całe życie. Sposób, w jaki rodzic wprowadza nowe pokarmy i reaguje na potrzeby dziecka przy stole, ma ogromne znaczenie dla jego zdrowych nawyków żywieniowych w przyszłości. Warto więc podejść do tematu cierpliwie, bez presji i z dużą dawką zrozumienia, pozwalając dziecku stopniowo odkrywać przyjemność z jedzenia.
Pierwsze kroki – nauka przez doświadczenie Proces uczenia dziecka samodzielnego jedzenia najlepiej rozpocząć, gdy maluch wykazuje oznaki gotowości: potrafi siedzieć z podparciem, sięga po jedzenie i interesuje się tym, co mają na talerzu rodzice. Zazwyczaj dzieje się to między 6. a 8. miesiącem życia. Na początku chodzi o poznawanie, a nie o ilość zjedzonego pokarmu. Dziecko dotyka, ugniata, a często też rozsmarowuje jedzenie po stole czy twarzy. Choć dla dorosłych może to być wyzwaniem, to naturalny etap nauki. W ten sposób maluch rozwija koordynację ręka–oko, uczy się precyzji chwytu i kontrolowania ruchów. Warto więc dać mu czas i przestrzeń na eksperymentowanie, nie poprawiając zbyt często i nie wyręczając.
Jak wspierać dziecko w nauce samodzielnego jedzenia Kluczowa jest atmosfera przy stole, która powinna być spokojna, bez pośpiechu i porównań. Dziecko chętniej sięga po jedzenie, gdy czuje się bezpiecznie i widzi, że rodzice też z przyjemnością jedzą. Warto pozwalać mu na wybór np. z dwóch propozycji oraz zachęcać do sięgania po jedzenie palcami lub sztućcami dostosowanymi do małych rączek. Dobrym pomysłem są talerzyki z przyssawką i kubeczki treningowe, które ułatwiają samodzielność i ograniczają bałagan. Zamiast zmuszać do jedzenia „jeszcze jednej łyżeczki”, lepiej zachęcać i chwalić za próby. Regularność posiłków, podawanie w spokojnym otoczeniu i ograniczenie rozpraszaczy, pomagają dziecku skupić się na jedzeniu i rozwijać pozytywny stosunek do posiłków.
BLW czy karmienie łyżeczką? Coraz więcej rodziców decyduje się na metodę BLW, czyli rozszerzanie diety poprzez samodzielne jedzenie rączkami. To świetny sposób na rozwój sensoryczny i naukę samokontroli, o ile przestrzega się zasad bezpieczeństwa. Dziecko powinno siedzieć prosto, a jedzenie musi być odpowiednio miękkie i dostosowane do wieku. Nie oznacza to jednak, że tradycyjne karmienie łyżeczką jest złe. Obie metody można łączyć - czasem rodzic podaje część posiłku, a resztę maluch je samodzielnie. Najważniejsze, by obserwować dziecko i dostosowywać tempo do jego potrzeb. Wspólne jedzenie przy jednym stole, w rodzinnej atmosferze, buduje poczucie wspólnoty i wzmacnia więź emocjonalną.
Jak budować zdrowe nawyki żywieniowe od najmłodszych lat Nawyki żywieniowe kształtują się już w pierwszych latach życia. Dzieci, które od początku mają kontakt z różnorodnymi smakami, chętniej próbują nowych potraw w przyszłości. Warto więc unikać dosalania, dosładzania i podawania gotowych produktów, które mogą zaburzyć naturalne preferencje smakowe. Dobrym sposobem na rozwijanie ciekawości kulinarnej są wspólne zakupy, gotowanie i rozmowy o jedzeniu. Pokazywanie, skąd bierze się jedzenie i jak powstają posiłki, pomaga dziecku zrozumieć, że jedzenie to nie tylko konieczność, ale też przyjemność. Dziecko, które czuje się kompetentne przy stole, jest bardziej samodzielne oraz ma większą świadomość swojego ciała.
*Źródła: Instytut Matki i Dziecka – „Rozszerzanie diety niemowląt i nauka samodzielnego jedzenia” Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej – „Zasady zdrowego żywienia dzieci do 3. roku życia” Polskie Towarzystwo Pediatryczne – „Samodzielne jedzenie – etapy i zalecenia dla rodziców” Medycyna Praktyczna – Pediatria – „Rozwój motoryki małej i jego znaczenie w nauce jedzenia”*