Ciąża to czas ogromnych zmian – tych fizycznych i emocjonalnych. Ciało intensywnie pracuje, by stworzyć bezpieczne warunki dla rozwoju dziecka, a organizm przyszłej mamy musi na nowo poukładać wiele procesów. Nic dziwnego, że pojawiają się dolegliwości, które wcześniej zdarzały się rzadko lub miały zupełnie inne przyczyny. Jednym z najczęściej zgłaszanych objawów jest właśnie ból głowy – czasem lekki, pulsujący, a czasem intensywny i trudny do zignorowania.
Jedną z podstawowych przyczyn bólu głowy są napięcia mięśniowe – szczególnie w okolicach szyi, karku i barków. Często to wynik długiego siedzenia przed komputerem, małej ilości ruchu albo po prostu stresu, który kumuluje się w ciele. W ciąży to odczucie może się nasilać, ponieważ zmienia się postawa ciała, środek ciężkości przesuwa się do przodu, a mięśnie pleców i karku są dodatkowo obciążone. Jeśli czujesz, że ból pojawia się pod koniec dnia lub po dłuższym czasie spędzonym w tej samej pozycji – spróbuj zrobić sobie krótką przerwę, porozciągaj się delikatnie albo wyjdź na spacer. Takie sygnały od organizmu są jak zaproszenie do uważności – a ta przydaje się bardzo, nie tylko w ciąży, ale i w macierzyństwie.
Hormony, migrena i emocje – mieszanka wybuchowa? Niektóre przyszłe mamy zauważają, że ich znane z przeszłości migreny w ciąży... znikają. Inne – niestety odwrotnie. Bóle głowy o podłożu hormonalnym mogą pojawiać się szczególnie w pierwszym trymestrze, kiedy organizm zalewany jest falą estrogenu i progesteronu. Zmiany poziomu tych hormonów wpływają na układ nerwowy, naczynia krwionośne i napięcie mięśniowe, co u niektórych kobiet powoduje ból przypominający migrenę. Może mu towarzyszyć światłowstręt, mdłości, a nawet zawroty głowy.
Ważne, by obserwować częstotliwość i charakter dolegliwości. Jeśli ból pojawia się regularnie i utrudnia codzienne funkcjonowanie, warto o nim wspomnieć położnej lub lekarzowi prowadzącemu.
Nie ignoruj też swojego samopoczucia psychicznego – przewlekły stres, napięcie emocjonalne czy brak snu to czynniki, które mogą nasilać bóle głowy.
W ciąży warto zadbać o codzienny rytuał odpoczynku – nie musi to być nic spektakularnego: spokojna kąpiel, muzyka relaksacyjna, kilka minut oddechu z ręką na brzuchu potrafią zdziałać cuda.
Ból głowy jako sygnał niedoborów Choć wiele przyczyn bólu głowy jest niegroźnych, warto pamiętać, że niektóre mogą wynikać z niedoborów, które często ujawniają się właśnie w ciąży. Jednym z najczęstszych jest niedobór żelaza. Gdy poziom hemoglobiny spada, tkanki – w tym mózg – są słabiej dotlenione, co może objawiać się właśnie bólem głowy. Zdarza się również, że dolegliwości te są powiązane z niedoczynnością tarczycy, która często diagnozowana jest właśnie w czasie ciąży.
Regularne badania krwi – zarówno morfologia, jak i TSH – pomagają szybko wychwycić ewentualne odchylenia. Jeśli wyniki są niepokojące, lekarz może zalecić suplementację lub zmianę diety. Zadbaj o produkty bogate w żelazo (np. szpinak, czerwone mięso, strączki) i witaminę C, która wspomaga jego wchłanianie. Nie zapominaj też o nawodnieniu – odwodnienie to jedna z najprostszych, a zarazem najczęstszych przyczyn bólu głowy w ciąży.
Kiedy ból głowy to coś więcej? Czasem ból głowy może być objawem poważniejszych komplikacji – i wtedy nie należy go lekceważyć. Szczególnie jeśli towarzyszy mu podwyższone ciśnienie krwi, obrzęki (szczególnie twarzy i dłoni), zaburzenia widzenia lub nagłe pogorszenie samopoczucia. Taki zestaw objawów może wskazywać na stan przedrzucawkowy (preeklampsję), który wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej.
Uwaga na ciśnienie – kiedy wyniki powinny Cię zaniepokoić? W ciąży za wysokie ciśnienie to każde powyżej 140/90 mmHg – i dlatego jest ono regularnie mierzone podczas każdej wizyty u położnej. W przypadku podwyższonych wartości lekarz może wdrożyć leczenie, które ochroni zarówno mamę, jak i dziecko. Jeśli ból głowy pojawił się nagle, jest silny, nie mija mimo odpoczynku, a dodatkowo masz problemy z widzeniem – nie zwlekaj. Skontaktuj się z lekarzem, położną. Twoje zdrowie jest teraz najważniejsze.
Źródła: Lärobok för barnmorskor. Faxelid, E. (2001).
- Myles Textbook for Midwives. Fraser, D., Cooper, M. (Churchill Livingstone, 2003).
- NHS UK: https://www.nhs.uk/conditions/headaches-in-pregnancy
- American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG): https://www.acog.org