Ciąża to wyjątkowy czas, nie tylko pełen radości, ale też wyzwań, zwłaszcza tych zdrowotnych. Jednym z częstszych problemów, które mogą pojawić się w trakcie tych dziewięciu miesięcy, jest cukrzyca ciążowa. Choć sama nazwa może brzmieć niepokojąco, warto wiedzieć, że dzięki regularnym badaniom i odpowiedniemu podejściu, schorzenie to w większości przypadków nie stanowi zagrożenia ani dla mamy, ani dla dziecka. Kluczem jest świadomość i szybka reakcja, dlatego przygotowaliśmy ten przewodnik, który pomoże Ci zrozumieć, czym naprawdę jest cukrzyca ciążowa i jak się z nią obchodzić.
Każda kobieta w ciąży już na pierwszej wizycie u lekarza ma zlecane badanie poziomu glukozy we krwi. Zdarza się, że wyniki są w normie, ale w miarę rozwoju ciąży organizm reaguje na zmiany hormonalne w sposób, który utrudnia prawidłowe wykorzystywanie insuliny. Wtedy może dojść do podwyższenia poziomu cukru we krwi i to właśnie jest cukrzyca ciążowa. Co istotne, często przebiega ona bezobjawowo. Niemniej jednak warto być czujną i zwracać uwagę na niepokojące sygnały, takie jak nadmierne pragnienie, częstsze oddawanie moczu czy uczucie ciągłego zmęczenia, wykraczające poza to typowe dla pierwszego lub trzeciego trymestru.
Na czym polega diagnoza? Nie taki test straszny, jak go malują Jeśli lekarz lub położna zauważą jakiekolwiek nieprawidłowości lub jeśli Twoje wyniki z rutynowego badania glukozy okażą się podwyższone, zostaniesz skierowana na tzw. test obciążenia glukozą, popularnie nazywany krzywą cukrową. To badanie pozwala jednoznacznie ocenić, jak organizm radzi sobie z przetwarzaniem glukozy.
Badanie polega na trzykrotnym pobraniu próbki krwi – najpierw na czczo, a następnie po jednej i dwóch godzinach od wypicia roztworu glukozy (najczęściej 75g rozpuszczonych w wodzie). Sam napój jest bardzo słodki i nie należy do ulubionych smaków kobiet w ciąży, ale trwa to tylko chwilę, a wynik daje lekarzowi pełny obraz sytuacji. Jeśli wartości glukozy przekraczają ustalone normy, diagnozowana jest cukrzyca ciążowa. I choć słowo „cukrzyca” może brzmieć groźnie, w wielu przypadkach wystarczy zmodyfikowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna.
Co dalej? Plan działania dla mamy i dziecka Po otrzymaniu diagnozy zostaniesz objęta specjalną opieką. Lekarz może skierować Cię na konsultację z dietetykiem, który pomoże dostosować sposób odżywiania do nowych potrzeb organizmu. W codziennym życiu oznacza to zazwyczaj wprowadzenie kilku prostych, ale skutecznych zasad: regularne posiłki, unikanie nagłych skoków cukru, ograniczenie produktów wysokowęglowodanowych i zwiększenie ilości błonnika w diecie. W większości przypadków już te zmiany wystarczą, aby utrzymać poziom cukru pod kontrolą.
Jeśli jednak dieta okaże się niewystarczająca, lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne w formie doustnych leków lub zastrzyków insulinowych. Niezależnie od metody, kluczowe jest regularne monitorowanie poziomu cukru, najczęściej przy pomocy glukometru przez samodzielne nakłuwanie palca kilka razy dziennie. Dodatkowo wykonywane są częstsze badania USG, by sprawdzić tempo wzrostu dziecka. Cukrzyca ciążowa może bowiem wpływać na masę urodzeniową maluszka, zwiększając ryzyko tzw. makrosomii, czyli urodzenia dziecka o masie powyżej 4 kg.
Czy cukrzyca zostaje z Tobą po porodzie? Dobra wiadomość jest taka, że cukrzyca ciążowa najczęściej mija po porodzie. W ciągu kilku tygodni od narodzin dziecka zaleca się wykonanie kontrolnego badania poziomu glukozy, aby upewnić się, że wszystko wróciło do normy. W nielicznych przypadkach cukrzyca ciążowa może przekształcić się w cukrzycę typu 1 lub zwiększyć ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. Dlatego tak ważne jest, aby po ciąży kontynuować zdrowy styl życia: zbilansowana dieta, ruch, sen i regularne badania to najskuteczniejsze środki profilaktyczne.
Jeśli jesteś w ciąży i niepokoi Cię temat cukrzycy ciążowej – nie zwlekaj. Porozmawiaj o tym z położną lub lekarzem prowadzącym. Wiedza, świadomość i wsparcie specjalistów pozwolą Ci przejść przez ten etap spokojnie i bezpiecznie.
*Źródła: Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Gestational Diabetes American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). Practice Bulletin No. 190: Gestational Diabetes Mellitus. Obstetrics & Gynecology, 131(2), 2018. Komitet Zdrowia Publicznego PTD. Zalecenia dotyczące postępowania u kobiet z cukrzycą w ciąży, Diabetologia Praktyczna, 2021. World Health Organization. Diagnostic Criteria and Classification of Hyperglycaemia First Detected in Pregnancy, 2013.*