Jesienno-zimowy klimat kojarzy się z ciepłymi kocami, rozgrzewającą herbatą i migoczącymi światełkami. Ale to także czas, kiedy wirusy czują się jak w domu. Jednym z nich jest wirus grypy - choroba, która może być wyjątkowo groźna, szczególnie dla kobiety w ciąży. W tym stanie organizm kobiety zmienia się w wielu obszarach, co może osłabić jej zdolność do walki z infekcjami. To sprawia, że profilaktyka i świadomość są jeszcze ważniejsze. Poniżej znajdziesz najnowsze informacje: dlaczego grypa w ciąży bywa poważna, co mówią polskie przepisy i rekomendacje, oraz co robić, jeśli już poczujesz objawy.
Dlaczego grypa w ciąży to poważna sprawa?
- Ciężarna kobieta należy do grupy ryzyka cięższego przebiegu grypy i jej powikłań.
- Chociaż wirus grypy sam w sobie raczej nie przenika do płodu, gorączka, odwodnienie i reakcje zapalne mogą mieć wpływ na rozwój ciąży. Nieleczona grypa zwiększa ryzyko powikłań - zapalenie płuc, hospitalizacja, a także możliwość wcześniejszego porodu.
- Po porodzie świeżo upieczona mama z grypą może być źródłem zakażenia dla noworodka, który jeszcze nie ma w pełni rozwiniętej odporności.
Dlatego lepiej zapobiegać niż leczyć.
Czy i kiedy można się szczepić przeciw grypie w ciąży? Tak - i to zalecenie jest poparte zarówno międzynarodowymi, jak i polskimi rekomendacjami:
- W Polsce szczepienie przeciw grypie w ciąży jest bezpłatne - dla kobiet ciężarnych obowiązuje tzw. lista „Ciąża +”.
- Szczepionkę można podać w każdym trymestrze ciąży. Nie ma restrykcji co do momentu, jeśli nie występują przeciwwskazania medyczne.
- Optymalnie zaleca się szczepienie przed okresem zwiększonego ryzyka zachorowań, czyli zwykle między wrześniem a marcem.
- Jeśli kobieta będzie w III trymestrze już w sezonie grypowym, rozważa się wcześniejsze szczepienie (np. w lipcu/sierpniu), by zapewnić ochronę dziecku zaraz po porodzie.
- W trakcie trwającej epidemii grypy można szczepić kobiety, które już są w ciąży - niezależnie od trymestru.
Jaką szczepionkę wybrać?
- W Polsce stosuje się inaktywowane szczepionki czterowalentne (split lub podjednostkowe).
- Szczepionek żywych (np. donosowych wariantów) nie stosuje się u kobiet w ciąży.
Przeciwwskazania i uwagi
- Jeśli kobieta ma ostrą chorobę z wysoką gorączką - szczepienie powinno być odłożone do czasu wyzdrowienia.
- Ciężka reakcja alergiczna po wcześniejszym szczepieniu lub uczulenie na składnik szczepionki może być przeciwwskazaniem.
A co po porodzie? (w okresie połogu i karmienia)
- Karmienie piersią nie jest przeciwwskazaniem do szczepień inaktywowanych (w tym szczepienia przeciw grypie).
- Kobieta w okresie połogu może być również szczepiona przeciw grypie, jeśli nie była zaszczepiona w ciąży lub jeśli sezon grypowy się rozpoczął.
- Ponadto, w Polsce w ciąży i okresie okołoporodowym rekomenduje się także inne szczepienia, np. przeciw krztuścowi (dTpa), w określonym przedziale 27–36 tygodnia ciąży.
Jak bardzo to działa - co mówią badania?
- Ostatnie badania w Polsce wykazują, że tylko około 18 % kobiet w ciąży deklaruje, że została zaszczepiona przeciw grypie w danym sezonie. To bardzo niski odsetek w kontekście rekomendacji.
- W badaniu retrospektywnym 591 kobiet - 51 % uważało, że szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna w ciąży, ale tylko ~6 % faktycznie się zaszczepiło.
- Wyniki badań dotyczących immunogenności wskazują, że kobiety w ciąży generują odpowiedź immunologiczną podobną do niebędących w ciąży, czyli szczepienie ma sens i skuteczność.
Jak się skutecznie chronić - Twoja lista działań
- Zaszczep się przeciw grypie - to najlepsza ochrona dla Ciebie i dziecka.
- Higiena: myj ręce często, unikaj bliskiego kontaktu z osobami chorymi.
- Odpoczywaj i nawadniaj się, szczególnie w okresie podwyższonej zachorowalności.
- Zaszczep całą rodzinę, jeśli to możliwe - to zmniejsza ryzyko „wprowadzenia” wirusa do domu.
- Obserwuj objawy infekcji: wysoką gorączkę, dreszcze, ból mięśni, kaszel, duszność - w razie pogorszenia skontaktuj się z lekarzem.
- Nie stosuj leków na własną rękę - wiele preparatów dostępnych bez recepty ma ograniczone lub niepewne bezpieczeństwo w ciąży.
*Źródła: Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników, Polskie Towarzystwo Wakcynologii, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej – Rekomendacje dotyczące szczepień kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz karmiących (2024) Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH - portal szczepienia.pzh.gov.pl Ministerstwo Zdrowia / gov.pl - informacje o szczepieniach ochronnych kobiet w ciąży Fundacja Instytut Matki i Dziecka - materiały edukacyjne dla kobiet w ciąży WHO - Influenza vaccination in pregnancy: guidelines and benefits CDC - Influenza and Pregnancy Fact Sheet Badania naukowe: Maternal Vaccination and Neonatal Feeding Strategies Among Polish Women, Vaccines (MDPI), 2025 Attitudes Toward Vaccinations During Pregnancy in Poland: A Retrospective Study, PubMed, 2024*