whooping cough

Krztusiec

Preglife

ByPreglife

Vi har valt att samarbeta med experter som har en omfattande erfarenhet för att du ska få så relevant och faktabaserad information som möjligt under din graviditet, efter födseln och de första 2 åren med ditt barn.

Krztusiec (inaczej koklusz) to bakteryjna choroba układu oddechowego, bardzo zaraźliwa i przenoszona drogą kropelkową. Na początku przypomina przeziębienie - katar, kaszel, lekką gorączkę - ale potem może rozwinąć się w uporczywy, napadowy kaszel, który długo się utrzymuje. Choć kobieta w ciąży nie może „zarazić” płodu bezpośrednio przez łożysko, ryzyko dotyczy noworodka po narodzinach, zwłaszcza gdy ma kontakt z osobą zakażoną. Wczesne leczenie antybiotykiem zmniejsza objawy i zaraźliwość, ale nie zastępuje profilaktyki.

Dlaczego warto o tym mówić w ciąży?

  • U noworodków krztusiec może przebiegać bardzo ciężko - z ryzykiem powikłań: zapalenia oskrzeli, niedotlenienia, a nawet hospitalizacji.
  • Dziecko, które dopiero przyjdzie na świat, przez pierwsze tygodnie nie jest chronione własnymi szczepieniami, więc ochrona pasywna od matki ma duże znaczenie.
  • Zakażenie w otoczeniu (np. od rodziców, rodzeństwa, opiekunów) może być groźne, dlatego warto działać prewencyjnie.

Czy i kiedy można się zaszczepić przeciw krztuścowi w ciąży? Tak i to od niedawna z lepszym dostępem niż wcześniej. Oto najnowsze ustalenia:

  • Od 15 października 2024 r. kobiety w ciąży w Polsce mogą bezpłatnie zaszczepić się przeciw krztuścowi (szczepionka Tdap – łącząca komponenty przeciw krztuścowi, błonicy i tężcowi) w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ).
  • Zalecany moment na podanie tej szczepionki to między 27. a 36. tygodniem ciąży - czyli w III trymestrze.
  • W uzasadnionych przypadkach (np. wysokie ryzyko przedwczesnego porodu) możliwe jest podanie szczepionki już po ukończeniu 20. tygodnia ciąży, jeśli lekarz tak oceni.
  • Karmienie piersią nie stanowi przeciwwskazania do stosowania szczepionki Tdap - można ją podać w okresie laktacji.

Rekomendacje i charakter szczepionki

  • W Polskim Programie Szczepień Ochronnych (PSO) krztusiec (w składzie Tdap) jest szczepieniem zalecanym u kobiet ciężarnych
  • Szczepionka stosowana to wersja bezkomórkowa (acelluarna) Tdap - niższa dawka antygenów błonicy i krztuśca - bezpieczna dla matki i dziecka.
  • Celem szczepienia matki jest wytworzenie przeciwciał, które przedostaną się przez łożysko i zapewnią dziecku ochronę pasywną w pierwszych miesiącach życia.

Jak wygląda dostęp do szczepienia, praktyka i wyzwania

  • Aby skorzystać z bezpłatnego szczepienia, nie potrzebujesz recepty ani skierowania - wystarczy zgłosić się do swojego lekarza POZ.
  • Lekarz POZ kwalifikuje do szczepienia w ujętym przedziale czasowym, ewentualnie wspólnie z lekarzem prowadzącym ciążę decyduje o wcześniejszym podaniu w szczególnych przypadkach.
  • Pomimo dostępności szczepienia, jego akceptacja wśród kobiet w ciąży jest stosunkowo niska. W jednym z badań ok. 17 % kobiet zadeklarowało, że się zaszczepiło, mimo że 50 % uważała szczepionkę za bezpieczną.
  • Edukacja i świadomość są kluczowe - wiele kobiet mimo wiedzy o rekomendacji nie korzysta ze szczepienia.

Co możesz zrobić, by chronić siebie oraz dziecko

  1. Porozmawiaj z lekarzem lub położną o szczepieniu Tdap w czasie ciąży - szczególnie w III trymestrze.
  2. Zaszczep się w zalecanym przedziale (27.–36. tydzień)
    • to zwiększa prawdopodobieństwo przekazania przeciwciał dziecku.
  3. Karmienie nie przeszkadza
    • jeśli jeszcze nie zaszczepiłaś się przed porodem, można to zrobić w połogu.
  4. Szczep bliskich (strategia „kokonu”)
    • zaszczepienie osób dorosłych, które będą miały kontakt z maluszkiem (mąż, dziadkowie, rodzeństwo) zmniejsza ryzyko przeniesienia choroby.
  5. Obserwuj objawy: długotrwały kaszel nasilający się nocą, napadowy charakter kaszlu, kaszel połączony z duszeniem się, wymiotami - to sygnały, aby skonsultować się z lekarzem.
  6. Działaj profilaktycznie
    • higiena (mycie rąk), ograniczanie kontaktu z osobami chorymi, unikanie dużych skupisk, zwłaszcza gdy jesteś w zaawansowanej ciąży lub już z noworodkiem.

*Źródła Ministerstwo Zdrowia / gov.pl – „Szczepionka przeciw krztuścowi dla kobiet w ciąży” Gov.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – informacje o szczepieniach krztuśćca Szczepienia.Info MP.pl – artykuł o skierowaniu ciężarnej na bezpłatne szczepienie krztuścem Medycyna Praktyczna Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników & Powiązane Towarzystwa – rekomendacje dotyczące szczepień kobiet ciężarnych (PSO) Badanie „Compliance of Pregnant Women with Recommendations for Vaccinations” – dane o odsetkach zaszcze­pień krztuścem w Polsce PubMed+1 Maternal Vaccination in Pregnancy – przegląd szczepień w ciąży (w tym krztuścowi) PMC ECDC / Europejski kalendarz szczepień – zalecenie dotyczące szczepień krztuścem u kobiet w ciąży vaccine-schedule.ecdc.europa.eu+1 Strona szczepienia.pzh.gov.pl – zalecenia dot. krztuśca w ciąży Szczepienia.Info*