Ospa wietrzna (varicella) wywoływana jest przez wirus varicella zoster (VZV). Przenosi się bardzo łatwo - zarówno drogą powietrzną (kropelkową), jak i przez bezpośredni kontakt ze skórą osoby zakażonej (np. dotknięcie pęcherzyka).
Objawy zwykle zaczynają się od ogólnego osłabienia organizmu, gorączki i uczucia złego samopoczucia, a potem pojawia się swędząca wysypka w formie pęcherzyków - najpierw na tułowiu, potem rozlewa się na całe ciało.
Większość kobiet w wieku dorosłym przeszło ospę w dzieciństwie i ma odporność. Jeśli nie jesteś pewna, czy przeszłaś ospę lub byłaś szczepiona - warto poprosić położną lub lekarza o test na obecność przeciwciał (IgG przeciw VZV).
Ale uwaga: pierwotna infekcja ospą w ciąży może stanowić zagrożenie dla mamy i dziecka, dlatego ważne jest rozpoznanie, monitorowanie i ewentualne leczenie.
Co może się zdarzyć w ciąży - ryzyko i powikłania U mamy
- Ospa w ciąży często przebiega ciężej niż u osób nie będących w ciąży - ryzyko wystąpienia powikłań, takich jak zapalenie płuc, wzrasta.
- Jeśli choroba rozwija się w późniejszych tygodniach ciąży lub blisko porodu, przebieg bywa trudniejszy (większa zaraźliwość, wyższe ryzyko dla płuc).
- W bardzo rzadkich przypadkach ospa może prowadzić do ciężkich powikłań ogólnoustrojowych, zwłaszcza gdy odporność organizmu jest osłabiona.
Dla dziecka (płodu / noworodka)
- Jeśli matka zakaża się w pierwszym lub drugim trymestrze (np. między około 13. a 20. tygodniem), istnieje ryzyko zespołu ospy wrodzonej - może objawiać się m.in. bliznami skórnymi, wadami kończyn, zaburzeniami neurologicznymi, zmianami w oczach.
- W okresie okołoporodowym (5 dni przed porodem do 2 dni po porodzie) matka zakażona ospą stanowi realne zagrożenie dla noworodka - wirus może zostać przekazany w czasie porodu albo tuż po nim, a noworodki są bardzo wrażliwe.
- U dzieci zakażonych w tych warunkach mogą wystąpić ciężkie postacie choroby.
Diagnostyka i postępowanie
- Jeżeli miałaś kontakt z osobą chorą na ospę, a Twój status odpornościowy nie jest jasny - lekarz może zlecić badanie serologiczne przeciwciał (IgG, IgM) przeciw VZV.
- Jeżeli wynik wskazuje, że nie masz odporności (IgG ujemne), a miałaś ekspozycję - rozważa się podanie immunoglobuliny specyficznej VZIG w ciągu 72-96 godzin od kontaktu, aby zmniejszyć ryzyko ciężego przebiegu.
- Jeśli wystąpią objawy ospy - charakterystyczna wysypka + gorączka - wdraża się monitorowanie i leczenie zgodnie z zaleceniami specjalistów.
- W przypadku powikłań u mamy (np. zapalenie płuc), stosuje się leczenie przeciwwirusowe (acyklowir) - w cięższych przypadkach dożylnie.
- Niezależnie od tego, leczenie objawowe (leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, leki łagodzące świąd) jest ważne jako wsparcie organizmu.
Jak się zabezpieczyć i co możesz zrobić?
- Szczepienie przed ciążą: jeżeli jeszcze nie miałaś ospy wietrznej i nie jesteś odporna, warto zaszczepić się przed planowaną ciążą - to najlepszy sposób, by uniknąć ryzyka zakażenia w ciąży.
- W ciąży
- nie szczepisz się na ospę - szczepionka to szczepionka żywa i jest przeciwwskazana u ciężarnych.
- Jeżeli miałaś kontakt z chorym
- poinformuj lekarza jak najszybciej, aby rozważyć immunoglobulinę VZIG lub inne środki ochronne. 4.Staraj się unikać kontaktu z osobami chorującymi na ospę, szczególnie w sezonach infekcyjnych lub tam, gdzie są dzieci.
- W razie objawów - natychmiast zgłoś się do lekarza i wykonaj zalecane badania.
*Źródła Postępowanie w przypadku ospy wietrznej u kobiet w ciąży – MP.pl / wytyczne SOGC / Varicella guidelines Medycyna Praktyczna Ospa wietrzna u kobiet w ciąży – Wytyczne RCOG Medycyna Praktyczna Ospa wietrzna – objawy, leczenie, powikłania (PolMed) POLMED Ospa wietrzna i półpasiec w ciąży — PBKM (opis ryzyka i immunoglobuliny) PBKM Ospa wietrzna i półpasiec u kobiet w ciąży — artykuł medyczny Viamedica Vademecum Journals+2Vademecum Journals+2*