toxoplasmosis

Toksoplazmoza

Preglife

ByPreglife

Vi har valt att samarbeta med experter som har en omfattande erfarenhet för att du ska få så relevant och faktabaserad information som möjligt under din graviditet, efter födseln och de första 2 åren med ditt barn.

Toksoplazmoza to choroba wywoływana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Zarażenie następuje najczęściej poprzez:

  • spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa zawierającego cysty pasożyta,
  • jedzenie niemytych owoców i warzyw, które mogły być zanieczyszczone ziemią lub kałem kota,
  • kontakt z zainfekowaną ziemią (np. praca w ogrodzie),
  • zanieczyszczoną wodę lub sprzęty kuchenne.

U dorosłych często przebiega bezobjawowo, albo z objawami przypominającymi grypę - gorączką, bólami mięśni, powiększonymi węzłami chłonnymi, zmęczeniem. W Polsce szacuje się, że 50-70 % kobiet w ciąży ma już przeciwciała IgG, co świadczy o wcześniejszym kontakcie z pasożytem i daje pewien stopień odporności.

Ale uwaga: jeżeli dojdzie do pierwotnego zakażenia w czasie ciąży - czyli gdy kobieta nie była dotąd zakażona - pasożyt może przeniknąć przez łożysko i zagrozić dziecku. Toksoplazmoza wrodzona może mieć ciężkie konsekwencje - uszkodzenia mózgu, oczu, układu nerwowego, a nawet poronienie lub obumarcie płodu.

Diagnostyka w ciąży - co się bada i kiedy

  • Zaleca się wykonanie serologicznych badań przeciwciał IgG i IgM możliwie wcześnie - już podczas pierwszej wizyty prenatalnej.
  • Jeżeli wynik pokaże brak przeciwciał (IgG ujemne), wskazane jest powtarzanie badań co trymestr - by wychwycić ewentualne nowe zakażenie.
  • W przypadku dodatnich IgM lub podejrzenia świeżego zakażenia - wykonuje się kolejne testy, ocenę awidności przeciwciał IgG (aby sprawdzić, czy zakażenie jest “świeże” czy dawne).
  • Jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie, można rozważyć amniopunkcję i oznaczenie DNA pasożyta w płynie owodniowym (PCR) - by stwierdzić zakażenie płodu.
  • W Polsce badania przesiewowe w kierunku toksoplazmozy nie są obowiązkowe, choć w rekomendacjach PTG (Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego) są zalecane przy ocenie ryzyka zarażenia.

Ryzyko transmisji i konsekwencje dla dziecka

  • Im później w ciąży nastąpi zakażenie, tym większe prawdopodobieństwo przeniesienia pasożyta na płód - np. w III trymestrze ryzyko transmisji może sięgać nawet 20–60 %, choć powikłania są częściej łagodniejsze.
  • W I trymestrze transmisja zdarza się rzadziej, ale jeśli do niej dojdzie - konsekwencje są często cięższe (poronienie, uszkodzenie płodu).
  • U dzieci z toksoplazmozą wrodzoną mogą wystąpić późne powikłania - szczególnie wady wzroku (zmiany w siatkówce), problemy neurologiczne, opóźnienia rozwoju, które mogą ujawnić się dopiero w dzieciństwie lub młodości.
  • Choć większość zakażeń wewnątrzmacicznych kończy się bez oczywistych objawów u noworodka, ryzyko pozostaje realne i wymaga obserwacji.

Jak leczyć, jeśli dojdzie do zakażenia

  • Leczenie toksoplazmozy w ciąży polega głównie na lekach parazytostatycznych - najczęściej stosuje się spiramycynę jako środek zmniejszający transmisję pasożyta do płodu.
  • Jeśli badania wskazują, że płód jest zakażony, leczy się kombinacją pirymetaminy + sulfadiazyny oraz dodaje kwas folinowy, by zmniejszyć toksyczność leku.
  • Pirymetaminy nie stosuje się w I trymestrze ze względu na ryzyko dla płodu.
  • Leczenie trwa zwykle do końca ciąży, pod ścisłą kontrolą morfologii krwi, funkcji nerek i wątroby - niezbędne są regularne badania kontrolne.
  • Po porodzie noworodka obserwuje się, wykonuje się badania serologiczne i jeśli zachodzi potrzeba, wdraża się leczenie odpowiednio do stanu dziecka.

Co możesz zrobić, by zminimalizować ryzyko To bardzo ważne - te zasady mogą naprawdę pomóc zmniejszyć szansę zakażenia:

  1. Unikaj spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa. Mięso dokładnie obrób cieplnie.
  2. Dokładnie myj owoce, warzywa (szczególnie te, które miały kontakt z ziemią).
  3. Używaj osobnych desek, noży i naczyń do surowego mięsa i innych produktów. Myj ręce dokładnie po kontakcie z surowym mięsem, ziemią, owocami/warzywami.
  4. Prace ogrodowe wykonuj w rękawiczkach, unikaj kontaktu z glebą bez ochrony dłoni.
  5. Jeśli masz kota - sprzątaj kuwetę codziennie, najlepiej w rękawiczkach, a potem myj ręce. Nie powinnaś jeść surowego mięsa, którym możesz karmić kota.
  6. Unikaj picia nieprzegotowanej wody, zwłaszcza w rejonach, gdzie woda może być zanieczyszczona.

*Źródła MP.pl – „Toksoplazmoza w ciąży” Medycyna Praktyczna Ginekologika – „Toksoplazmoza: diagnostyka i leczenie” Ginekologika “Toksoplazmoza wrodzona: aktualny stan wiedzy” Medycyna Praktyczna Rekomendacje PRZEGLĄD EPIDEMIOLOGICZNY – zalecenia postępowania w toksoplazmozie Pteilchz Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna / GIS – opis drogi zakażenia, częstość i ryzyko transmisji w Polsce Gov.pl*