RSV to… RSV (ang. Respiratory Syncytial Virus) to wirus syncytialny oddechowy, który u dorosłych i starszych dzieci zwykle wywołuje objawy podobne do przeziębienia. Dla najmłodszych – zwłaszcza noworodków i niemowląt – może być jednak znacznie groźniejszy. Może prowadzić do zapalenia oskrzelików czy płuc i w niektórych przypadkach wymagać hospitalizacji.
➡️ RSV to główna przyczyna hospitalizacji niemowląt na całym świecie.
Aż 68% dzieci zaraża się w pierwszym roku życia, a prawie wszystkie (97%) do drugiego roku życia.
Ponad połowa wszystkich hospitalizacji z powodu RSV dotyczy niemowląt w pierwszych 3 miesiącach, a ponad 75% – w pierwszym półroczu życia. W krajach rozwiniętych nawet 1–2% niemowląt trafia do szpitala z powodu zakażenia RSV.
🧣 Szczyt zachorowań na RSV przypada między październikiem a lutym, ale pierwsze przypadki pojawiają się już we wrześniu i mogą trwać aż do kwietnia, stopniowo malejąc w maju, czerwcu i lipcu. Najbardziej narażone na ciężki przebieg są wcześniaki, noworodki oraz dzieci z chorobami współtowarzyszącymi.
Jak chronić dziecko przed RSV już w ciąży? Od 2025 roku przyszłe mamy w Polsce mają dodatkową możliwość ochrony swojego dziecka przed wirusem RSV. Szczepionka przeciw RSV jest rekomendowana do podania kobietom pomiędzy 32. a 36. tygodniem ciąży. W przypadku zwiększonego ryzyka porodu przedwczesnego możliwe jest wcześniejsze podanie szczepionki – między 24. a 36. tygodniem ciąży, zgodnie z zapisami Charakterystyki Produktu Leczniczego (ChPL).
Po szczepieniu organizm mamy wytwarza przeciwciała, które są transportowane przez łożysko do płodu. Dzięki temu noworodek jest chroniony już od pierwszego oddechu – w okresie, gdy zakażenie RSV może być dla niego najbardziej niebezpieczne.
Najważniejsze fakty o szczepieniu:
- jest zalecane, ale nieobowiązkowe,
- od kwietnia 2025 r. będzie refundowane (bezpłatne) dla kobiet w ciąży – receptę może wystawić lekarz lub położna zgodnie z zasadami refundacji,
wystawienie bezpłatnej recepty wymaga: • potwierdzenia, że pacjentka jest świadczeniobiorcą, • potwierdzenia ciąży lub połogu przez: – lekarza specjalistę w dziedzinie położnictwa i ginekologii lub lekarza w trakcie specjalizacji z tej dziedziny, – położną podstawowej opieki zdrowotnej lub położną z poradni położniczo-ginekologicznej, • użycia leku znajdującego się na liście leków bezpłatnych dla kobiet w ciąży lub połogu, • rozpoznania wskazań, w których lek jest refundowany,
receptę może wystawić: • lekarz specjalista ginekolog-położnik lub lekarz w trakcie specjalizacji, • położna POZ lub położna z poradni położniczo-ginekologicznej, • lekarz rodzinny lub inna osoba uprawniona do wystawiania recept (np. pielęgniarka), po otrzymaniu zaświadczenia lub karty ciąży od jednej z ww. osób,
- szczepionka nie zawiera żywego wirusa, dlatego może być bezpiecznie stosowana w ciąży,
- ostateczną decyzję o szczepieniu zawsze podejmuje lekarz prowadzący ciążę.
Jak rozpoznać zakażenie RSV u dziecka? Objawy często przypominają zwykłe przeziębienie, ale szczególną uwagę powinny zwrócić:
- początkowo wodnisty katar przechodzący w gęstą wydzielinę z nosa,
- początkowo suchy kaszel, który po kilku dniach może przechodzić w mokry z towarzyszącym odkrztuszaniem,
- objawem bywa tzw. “świszczący oddech”
- gorączka,
- duszności
- brak apetytu i zmęczenie, ogólne osłabienie organizmu.
Jeśli dziecko ma nasilone trudności z oddychaniem i karmieniem lub oddaje mniej moczu, niezwłocznie zgłoś się do lekarza.
Co możesz zrobić w domu?
- Ułóż malucha z lekko uniesioną górną częścią ciała.
- Noś dziecko w pozycji pionowej (chusta, nosidło).
- Oczyszczaj nosek solą fizjologiczną i aspiratorem.
- Karm częściej, bo dziecko szybciej się męczy, dbaj o odpowiednie nawodnienie.
Jak zapobiegać zakażeniu?
- Unikaj kontaktu malucha z osobami przeziębionymi.
- Poproś, by bliscy nie całowali dziecka w twarz.
- Zawsze myj i dezynfekuj ręce przed kontaktem z dzieckiem.
- Jeśli sama masz infekcję, zasłaniaj usta i nos przedramieniem, nie dłonią.
Krótko o RSV
- To wirus z rodziny Paramyxoviridae.
- Infekcja rozwija się w ciągu 3–6 dni – okres zarażania zaczyna się nawet dzień–dwa przed wystąpieniem objawów i trwa około 7 dni. Wirus RSV może przetrwać:
- do 30 minut na skórze,
- około 2 godzin na tkaninach i tekstyliach,
- do 7 godzin na meblach,
- oraz nawet 12 godzin na powierzchniach nieporowatych (np. plastiku, stali).
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową – np. podczas kaszlu lub kichania – oraz drogą kontaktową, czyli przez dotknięcie powierzchni skażonych wydzieliną z dróg oddechowych (np. zabawek, klamek, poręczy czy skóry osoby chorej).
*Źródła: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – szczepienia.pzh.gov.pl pacjent.gov.pl Polskie Towarzystwo Wakcynologii Folkhälsomyndigheten, 1177 Vårdguiden szczepieniersv.pl – Czym jest RSV gov.pl – Szczepienia przeciw RSV bezpłatne dla kobiet w ciąży i osób w wieku 65+*