W trakcie ciąży ciało kobiety przechodzi szereg zmian, których nie da się nie zauważyć, od rosnącego brzuszka po zmieniające się potrzeby organizmu. Wśród mniej przyjemnych aspektów tego wyjątkowego czasu są żylaki, które potrafią dać się we znaki wielu przyszłym mamom. Choć nie zawsze są bolesne, mogą powodować dyskomfort estetyczny i fizyczny. Skąd się biorą i co możesz zrobić, aby im przeciwdziałać?
Wszystko zaczyna się od układu krwionośnego. W ciąży zwiększa się objętość krwi w organizmie, co jest zupełnie naturalne, bo Twoje ciało przygotowuje się do wspierania nie tylko Ciebie, ale i rozwijającego się dziecka. Więcej krwi to jednak większe obciążenie dla żył. Do tego dochodzi działanie progesteronu, czyli hormonu, który rozluźnia ściany naczyń krwionośnych. Efekt? Krew przepływa wolniej, a żyły mogą się poszerzać bardziej niż powinny. Tak właśnie powstają żylaki – poskręcane i często wyczuwalne pod skórą.
Najczęściej występują na łydkach i udach, ale mogą też pojawić się w okolicach krocza czy odbytu (w formie hemoroidów). Ryzyko ich rozwoju wzrasta, jeśli żylaki miała Twoja mama lub babcia, a także jeśli jest to kolejna ciąża. Nie musisz jednak bezczynnie czekać. Istnieje wiele sposobów, by złagodzić objawy lub im zapobiec.
Jak rozpoznać pierwsze oznaki i kiedy działać? Wczesne objawy mogą być subtelne: uczucie ciężkości nóg, mrowienie, pieczenie lub lekkie opuchnięcie, zwłaszcza wieczorem po całym dniu. W miarę rozwoju ciąży mogą się pojawić widoczne niebiesko-fioletowe linie pod skórą, które z czasem stają się bardziej wyraźne i wypukłe. Nie ignoruj tych sygnałów, to znak, że warto zadbać o krążenie.
Regularny ruch jest jednym z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów przeciwdziałania żylakom. Krótkie spacery, ćwiczenia rozciągające, a nawet taniec przy ulubionej muzyce poprawiają pracę mięśni nóg i wspierają odpływ krwi w kierunku serca. Jeśli masz siedzącą pracę, staraj się co godzinę wstać, poruszać nogami, zrobić kilka przysiadów. Stanie w miejscu również nie jest korzystne, warto wtedy co jakiś czas przestępować z nogi na nogę. Ważne: nie czekaj, aż problem się nasili. Jeśli zauważysz nasilający się ból, opuchliznę tylko w jednej nodze lub zaczerwienienie i uczucie ciepła w okolicy żylaka, skonsultuj się z lekarzem. Mogą to być objawy zakrzepicy, która w ciąży zdarza się częściej i wymaga natychmiastowego leczenia.
Codzienne nawyki, które robią różnicę Nie musisz całkowicie zmieniać trybu życia, wystarczą drobne modyfikacje, które przyniosą realną ulgę. Jednym z najprostszych sposobów na poprawę krążenia jest unoszenie nóg ponad poziom serca np. podczas odpoczynku połóż je na poduszce lub oprzyj o ścianę. Taka pozycja zmniejsza ciśnienie w żyłach i redukuje uczucie ciężkości.
Pomocne są też specjalne pończochy uciskowe (kompresyjne), które poprawiają powrót żylny. Warto je założyć już rano, zanim wstaniesz z łóżka, ponieważ wtedy najlepiej spełniają swoją funkcję. Dobór odpowiedniego stopnia ucisku skonsultuj z położną lub lekarzem. Dostępne są zarówno modele profilaktyczne, jak i medyczne, przepisywane na receptę.
Nie zapominaj też o nawodnieniu i diecie bogatej w błonnik. To kluczowe nie tylko dla zapobiegania zaparciom i hemoroidom, ale również dla utrzymania elastyczności naczyń krwionośnych. Warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty i orzechy powinny gościć na Twoim talerzu każdego dnia.
Czy żylaki znikną po porodzie? Dobra wiadomość jest taka, że w wielu przypadkach żylaki cofają się samoistnie po porodzie, gdy organizm wraca do stanu sprzed ciąży. Naczynia krwionośne odzyskują swoją sprężystość, a ciśnienie w układzie żylnym się normuje. Nie zawsze jednak dzieje się to całkowicie i niektóre zmiany mogą pozostać. Dlatego warto zadbać o profilaktykę jak najwcześniej. Jeśli żylaki utrzymują się długo po porodzie i są bolesne lub przeszkadzają estetycznie, można rozważyć zabiegi medyczne, takie jak skleroterapia czy laserowe zamykanie naczyń. Ale o tym najlepiej porozmawiać już po zakończeniu połogu, podczas wizyty kontrolnej u ginekologa. Na każdym etapie ciąży najważniejsze jest, byś czuła się zaopiekowana, również w tych mniej komfortowych aspektach. Żylaki mogą być uciążliwe, ale nie muszą psuć Ci radości z oczekiwania na dziecko. Obserwuj swoje ciało, działaj profilaktycznie i korzystaj z dostępnych form wsparcia.
*Źródła: Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Venous Thromboembolism in Pregnancy and the Puerperium. Green-top Guideline No. 37a, 2015. American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). Varicose Veins During Pregnancy, 2020. World Health Organization. Pregnancy-related changes in the vascular system, 2022.*